Wetenschappers waarschuwen dat de biodiversiteit wereldwijd gevaarlijk afneemt. Dit is niet alleen slecht voor natuur en ecosysteemdiensten, maar ook voor het welzijn van de mens. Een afname van de biodiversiteit tast de economie, het levensonderhoud van mensen en de voedselzekerheid aan. Is er ook een lichtpuntje? We hebben de kennis om het tij te keren, maar dan moeten we nu aan de slag.
Het Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services (IPBES) brengt als wereldwijd platform de staat van de biodiversiteit en ecosysteemdiensten in kaart, en vertaalt deze naar de betekenis voor de maatschappij. Na drie jaar hard werken door meer dan 550 experts uit 100 landen brengen zij hun nieuwste rapport uit. Met als belangrijkste conclusie: stop nú met het niet duurzame gebruik van de natuur en start met het herstellen ervan. "Anders lopen we het risico de toekomst die we willen mis te lopen, waaronder de mogelijkheid om onze huidige levensstandaard te behouden", aldus IPBES voorzitter Sir Robert Watson.
Amerika, Afrika, Zuidoost-Azië en Oceanië
Het IPBES-rapport heeft de resultaten verdeeld over vier regio's in de wereld. Klimaatverandering is voor Noord- en Zuid-Amerika de grootste bedreiging voor de biodiversiteit. Het gevolg van klimaatverandering is een veranderend landgebruik waardoor de leefgebieden van soorten zullen afnemen. De leefgebieden zijn nu al 31 procent kleiner dan voor de Europese kolonisatie, en nemen naar verwachting voor 2050 met nog 40 procent af.
Bloemenweide (Bron: Liesbet Dirven)Afrika is een rijk, maar ook erg kwetsbaar continent. Veel grote zoogdieren staan onder grote druk; daarnaast telt het continent ook veel planten, vissen, reptielen en vogels waarvoor hetzelfde geldt. Al bijna 500.000 km2 aan land is uitgeput vanwege overexploitatie van natuurlijke bronnen, erosie en verontreiniging. Het gevolg is dat mensen die al in een slechte economische positie verkeren, het alleen maar moeilijker krijgen. Het feit dat de Afrikaanse bevolking naar verwachting zal verdubbelen naar 2,5 miljard inwoners in 2050 helpt ook niet echt.
In Zuidoost-Azië en Oceanië staan vooral de kustgebieden en visserij onder druk door klimaatverandering. Daarnaast komen er steeds meer en grote hoeveelheden invasieve soorten voor. Dit zijn soorten die buiten hun oorspronkelijke verspreidingsgebied terecht zijn gekomen. Als zij in een omgeving belanden waar natuurlijke vijanden ontbreken en prooien onbeperkt aanwezig zijn, is dit een potentiële bedreiging voor de lokale biodiversiteit. In deze regio zijn er gelukkig ook succesverhalen. Zo is er in de afgelopen 25 jaar 14 procent meer beschermd zeegebied bijgekomen, en 0,3 procent meer beschermd gebied op land. Daarnaast is er 2,5 procent meer bos gecreëerd.
Europa en Centraal Azië
Een grote trend in Europa en Centraal-Azië is het intensiveren van de land- en bosbouw. Dit leidt tot een afname in biodiversiteit. Daarnaast consumeert de bevolking meer natuurlijke bronnen dan de regio produceert. Streng beleid en belastinghervormingen op nationaal en internationaal niveau zouden duurzame economische groei moeten ondersteunen.
Het tij keren
Stabiele ecosystemen kunnen veranderingen beter aan. Om de impact van klimaatverandering op te kunnen vangen, is het daarom van belang dat soorten goed worden beschermd en achteruitgang wordt gestopt. Gelukkig zijn er tal van voorbeelden die laten zien dat verandering in beleid wel degelijk kan leiden tot beschermen en herstellen van biodiversiteit. Bijvoorbeeld door natuurbeleid te koppelen aan economische voordelen. Maar ook door lokale kennis te gebruiken en de inheemse bevolking bij beleidsplannen te betrekken, kunnen grote stappen worden gezet. De belangrijkste boodschap is vooral integraal werken en over de grenzen samenwerken.
Dit artikel is gebaseerd op de samenvatting van IPBES-rapport.