Maatschappelijke opgave

Maatschappelijke opgave

Groen in de stad staat onder druk door de aanleg van woningen, kantoren en infrastructuur en door de kosten van het beheer. Tegelijkertijd is groen van groot belang voor de leefbaarheid van de stad en draagt het bij aan biodiversiteit in de stad.  Het beheer van stedelijk groen kan een kostbare zaak zijn en gebeurt voor een deel met inzet van machines en chemische bestrijdingsmiddelen. Natuurlijk groenbeheer maakt gebruik van natuurlijke omstandigheden en processen van de groeiplaats en gebeurt in principe zonder bestrijdingsmiddelen. Hierdoor kunnen kosten worden gematigd. Met natuurlijk groenbeheer wordt een diverse begroeiing nagestreefd die een aantrekkelijke leefomgeving biedt en goed is voor biodiversiteit in de stad.

Het lokaal toepassen van groenresten uit parken, plantsoenen en tuinen past in het concept van een circulaire economie. Met een paar kleine ingrepen en door parken en plantsoenen net iets anders in te richten, kunnen het snoeihout en de bladeren hergebruikt worden.

Aanbevelingen

Aanbevelingen

Gebruik maken van functioneel en natuurlijk groen in de stad begint bij een goed ontwerp en een onderhoudsplan voor het groen. Hierdoor kunnen de nuttige functies van stadsgroen optimaal benut worden, en kosten in de hand gehouden worden. Door gebruik te maken van de natuurlijke groeiplaats en natuurlijke processen bij aanleg en beheer kan aantrekkelijk groen worden gecreëerd dat gunstig is in termen van beheer en biodiversiteit. Zo zijn bloemrijke bermengunstig voor verspreiding van vogels en insecten die rupsen- en luizenplagen tegengaan en biedt het voedsel en leefruimte voor wilde bestuivers en vlinders. Een natuurlijke oeverbegroeiing bij een vijver in het stadspark biedt ruimte voor rietzangers wat bijdraagt aan de beleving van rust en ruimte in het park.

Het natuurlijk beheren van groen is ook het snoeihout en maaisel weer een tweede functiegeven. Zoals takken rillen maken en ter plekke composteren. Zodat organische stof in het gebied blijft.

Natuurlijk beheer van groen kan ook worden gecombineerd met de productie van voedsel, bijvoorbeeld in de vorm van voedselbomen en stadslandbouw. Burgers raken hierdoor meer betrokken bij de functies van groen en het beheer ervan en het vergroot de sociale cohesie.

Het beheer van weg- en slootbermen en andere grasvegetaties kan worden uitgevoerd met schapen. Dit is een natuurlijkere methode en geeft een extra dimensie in de vorm van natuurbeleving en geeft variatie in de structuur en samenstelling van de begroeiing.

Beleid

Beleid

Gemeenten bepalen het beleid t.a.v. het beheer van groen in de stad. Veel gemeenten zijn  in grotere of kleinere delen van hun groen bezig met natuurlijk beheer. In de Databank Gemeentelijk Groenbeheer worden cijfers verzameld om het beheer van groen verder te professionaliseren. Gemeenten die meedoen aan deze databank krijgen elk jaar een rapportage met kengetallen (o.a. kosten per beheercategorie en de behaalde beheerkwaliteit) over het eigen groenbeheer in vergelijking met die van andere  gemeenten.

Burgerparticipatie

Een vernieuwende aanpak in beheer van openbaar groen is ingegeven door de veranderende relatie tussen overheid en burgers de burgerparticipatie. Bewoners en buurten onderhouden gemeentegroen.  De sociale cohesie in de buurt heeft er baat bij en het draagt bij aan de ontwikkeling van een eigen identiteit van de straat en de buurt.

Uitgelicht

Uitgelicht

Natuurlijke oevers

In de gemeente Schagen wordt al geruime tijd natuurlijk beheer toegepast. Bijvoorbeeld zijn bij oevers met een damwand omgevormd tot ecologisch ingerichte oevers. Nu is er een geleidelijke overgang tussen land en water met vele bloeiende planten dieren. De oeverbegroeiing heeft ook een gunstige invloed op de waterkwaliteit. In het bosplantsoen wordt al sinds 1989 snoeihout verwerkt tot rillen en takkenhopen, die aan vogels zoals roodborst en winterkoning een schuil- en broedplaats bieden. Langs de randen van bosplantsoen laat men een zoomvegetatie groeien. Deze bestaat vaak uit ruigtevegetatie-soorten zoals harig wilgenroosje, brandnetel en grassen. Maar ook deze leveren weer leefgebied voor bijvoorbeeld verschillende vlindersoorten.

Ecologische verbindingszone

In de wijk Kernhem in Ede zijn meerdere waardevolle, oude houtwallen gespaard gebleven.  Kernhem ligt in een gebied dat ecologisch gezien heel waardevol is. De van oorsprong aanwezige planten en dieren waren bepalend voor de inrichting van de wijk. De wijk is zorgvuldig ingepast in de groene omgeving.  De houtwallen vormen de basis voor de ecologische zones. Langs de Doesburgerdijk is een brede ecologische zone aangelegd. Samen met de aangelegde groen- en waterstructuur vormen deze de hoofd- structuur van de wijk. De ecologische zone biedt leefgebied voor planten en dieren, zoals vogels, kleine zoogdieren en vleermuizen, en functioneert tevens als doortrekroute naar de wijk Veldhuizen en het natuurgebied Wallenburg bij Ederveen.

Stadsklimaatboom

Arnhem heeft in de wijk Sonsbeekkwartier de eerste ‘stadsklimaatboom' van de wereld geplant. Het Sonsbeekkwartier is een wijk die kampt met hitteproblemen, het zogenoemde ‘hitte eiland effect' (zie voor meer informatie de ecosysteemdienst Verkoeling in de stad.  Met de aanplant van deze honingboom is een start gemaakt om met groen in de stad de hitte te beteugelen.

Kosten en baten van groen (beheer)

In het project TEEB stad is een tool ontwikkeld om voor stedelijk gebied de voordelen van groen in beeld te brengen en te berekenen wat de kosten van het groen zijn, maar ook welke baten het groen opleveren. Hierdoor kunnen steden bij aanleg en onderhoud van het stadsgroen een betere afweging maken bij hun investeringen die groen opleveren.  Hierdoor kunnen steden bij aanleg en onderhoud van stadsgroen een betere afweging maken bij hun investeringen voor de langere termijn.

Ambachtelijke vlechtschermen

Landschap Noord Holland kan aanleg- en beheerplannen opstellen en biedt in samenwerking met andere organisaties snoei en vlechtwerk cursussen aan. Vlechtschermen zijn afscheiding èn beschutting ineen. Door vlechtschermen in de tuin of erf aan te leggen wordt een win-win situatie voor mens en dier gecreëerd. Niet alleen worden er natuurlijk uitziende afscheidingen in het terrein geplaatst die een beschutte plek opleveren. Ook bieden ze beschutting en nestelgelegenheid voor diverse diersoorten (vooral als ze door klimplanten worden begroeid). Door het snoeihout van knotwilgen en andere opstanden in het terrein zelf te verwerken worden kosten bespaard.

Kaarten